آتش‌سوزی ممکن است که در هر مکانی و به‌خصوص در مکان‌های صنعتی رخ دهد. از همین رو مهار آتش در چنین شرایطی اهمیت بالایی پیدا می‌کند. با توجه به پیشرفت‌هایی که در صنعت اعلام و اطفاء حریق صورت گرفته در صورت بروز هرگونه حریق سیستم آن را اعلام و اقدام به اطفاء آن می‌کند. وجود سیستم اعلام و اطفاء حریق در مکان‌های صنعتی می‌تواند از بروز خسارت‌های جانی و مالی جلوگیری کند. لازم به ذکر است که بعد از نصب نصب سیستم اعلام و اطفاء حریق آموزش‌های لازم برای استفاده از آن صورت بگیرد.
سیستم اعلام و اطفا حریق چیست؟
این سیستم دارای دو بخش است که هر کدام وظیفه خود را دارند اما همکاری این دو بخش در نهایت به مهار آتش منجر می‌شود. سیستم اعلام حریق احتمال یا وقوع آتش را اعلام می‌کند تا افرادی که در محل هستند از یک اتفاق خطرناک به سرعت با خبر شوند. مطلع شدن زود هنگام افراد از وقوع آتش سوزی می‌تواند از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری کند. لازم به ذکر است که سیستم اعلام حریق دارای کاربردهای مختلفی است. به عنوان مثال سیستم‌ها و تجهیزات اعلام و اطفاء حریق به کار رفته در بخش‌های مختلف صنعت با سیستم‌هایی که در بخش‌های مسکونی و ساختمانی به کار می‌روند کاملا متفاوت هستند.
کاری که در جهت خاموش کردن آتش باشد را اطفاء حریق می‌گویند. حال سیستم اعلام و اطفاء حریق برای کنترل و خاموش کردن آتش به کار می‌روند. این سیستم‌ها و تجهیزات اعلام و اطفاء حریق می‌توانند به صورت دستی یا اتوماتیک کار کنند.
انواع سیستم اعلام حریق
سسیستم‌های اعلام حرق به‌طور کلی به صورت زیر دسته بندی می‌شوند.
- آدرس پذیر
- متعارفی
- بی‌سیم
- هوشمند
۱. سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
این مدل از سیستم اعلام و اطفاء حریق یک آدرس را برای همه قطعات و مدارهایی که بر روی یک حلقه قرار گرفته‌اند را در نظر می‌گیرد. لازم به ذکر است که این آدرس برای هر قطعه به صورت منحصر به فرد است. به این شکل سیستم مرکزی می‌تواند به سادگی مکان‌ها و اطلاعاتی که سنسورها در آن اعلام ایجاد حریق کرده‌اند را مطلع شود. تشخیص سریع و اطلاع رسانی زود هنگام آن به پنل مرکزی مهم‌ترین ویژگی این سیستم نسبت به سایر سیستم‌های اعلام حریق است.
نقشه سیستم اعلام حریق آدرس پذیر به چه شکل است؟
نصب سیستم اعلام و اطفاء حریق آدرس پذیر باعث بالا رفتن سرعت عمل واکنش نسبت به آتش سوزی می‌شود. علاوه بر سرعت زیاد این سیستم مزیتی دیگر هم وجود دارد که این سیستم را از سایر سیستم‌های اعلام حریق جدا کرده است. در صورتی که خطای اتصال کوتاه در این در سیستم رخ دهد فقط یک بخش کوچکی از آن دچار مشکل می‌شود و بقیه قسمت‌ها به‌کار خود ادامه می‌دهند. ماژول ایزولاسیون متصل در حلقه به سیستم کمک می‌کند سیستم کار خود را به درستی انجام دهد. سیستم کنترل پنل آتش می‌تواند تا گستره‌ای به اندازه 3.3 کیلومتر توسعه پیدا کند. همچنین در یک لوپ دستگاه‌های متصل می‌توانند تا 99 عدد افزایش پیدا کنند.
در واقع هدف اصلی سیستم اعلام و اطفاء حریق آدرس پذیر مانند نوع معارفی یا همان مرسوم است. فقط در سیستم آدرس پذیر سیم کشی و سوئیچ DIP برای آدرس یا مجموعه‌ای از آدرس‌ها که محل دقیق نقطه تحریک شده را در کنترل پنل نشان می‌دهد به کار رفته است.
۲. سیستم اعلام حرق متعارفی یا مرسوم
در این نوع سیستم همه فضاها و تجهیزات اعلام و اطفاء حریق به چند منطقه دسته بندی می شوند که هر کدام از آن‌ها دارای یک اسم منحصر به فرد است اما در همه آن‌ها به یک پنل مرکزی وصل هستند. این سیستم مانند آدرس پذیر نیست. یعنی آدرس دقیقی از محل وقوع حریق را در اختیار پنل قرار نمی‌دهد و تنها می‌تواند منطقه‌ای که در آن آتش سوزی رخ داده است را نشان دهد. در این سیستم برای کارایی بیشتر سیستم اعلام و اطفاء حریق از بعضی تجهیزات جانبی مانند چراغ سردرب استفاده می‌کنند.
۳. سیستم اعلام حریق بی سیم
در واقع این سیستم همان آدرس پذیر است. اما تفاوت مهم آن در نحوه برقراری ارتباط بین تجهیزات و پنل است. این سیستم از طریق اتصالاتی مانند بلوتوث، اموج رادیویی و … ارتباط برقرار می‌کند.
۴. سیستم اعلام حریق هوشمند
سیستم و لوازم اعلام و اطفاء حریق هوشمند به طور کلی با انواع قبلی فرق دارند. این نوع سیستم‌ها در دسته بندی متعارف یا مرسوم قرار نمی‌گیرند. به طور عموم سیستم اعلام حریق هوشمند شبیه به همان سیستم‌های آدرس پذیر هستند اما با استفاده از روش‌های نوین هوشمند سازی شده‌اند. این سیستم‌ها در همه بخش‌ها حتی حساسیت قابلیت تنظیم را دارند. همچنین این سیستم‌ها قابلیت جداسازی آتش را از عوامل مشابه دارند. به عنوان مثال زمانی که سیستم اتفاق افتادن آتش سوزی را تشخیص می‌دهد دستوری از پنل صادر می‌شود که سیستم تهیه و در راه‌روهای فرار و انتقال آسانسور به امن‌ترین طبقه برای بیرون رفتن افرادی که در ساختمان هستند به سیستم امنیت و برق ساختمان ارسال می‌شود.
انواع سیستم اعلام و اطفاء حریق
تنوع بالا در این بخش باعث شده تا نیازهای کاربران در این بخش به طور کامل برطرف شود و ایمنی ساختمان‌های مسکونی و واحدهای صنعتی به بهترین شکل صورت گیرد. نصب سیستم اعلام و اطفاء حریق به اشکال مختلفی صورت می‌گیرد. در کنار آن سیستم‌های اطفاء حریق هم به 2 صورت است.
۱. سیستم اطفاء حریق دستی
همان طور که از نام این نوع تجهیزات اعلام و اطفاء حریق مشخص است به صورت دستی کار می‌کند. یعنی برای استفاده از آن به نیروی انسانی نیاز است. یکی از نمونه‌های بارز این نوع تجهیزات کپسول‌های دستی آتش نشانی هستند که در انواع مختلفی در بازار موجود هستند. آموزش اعلام و اطفاء حریق در این بخش اهمیت بالایی دارد.
- خاموش کننده‌های پودری که در انواع خشک و تر موجود هستند
- خاموش کننده‌های دی اکسید کربن
- خاموش کننده با ترکیبات هاولوژنه
- خاموش کننده‌های دارای کف صابون و …
۲. سیستم اطفاء حریق اتوماتیک
این نوع سیستم برخلاف مدل قبلی نیاز به حضور فیزیکی انسان ندارد. در این نوع سیستم‌های به صورت اتوماتیک زمانی که آتش سوزی رخ می‌دهد و وارد عمل می‌شود اقدام به خاموش کردن آتش می‌کند. این سیستم از سرعت عمل بالایی برخوردار است و می‌تواند به سرعت عملیات اطفاء حریق را انجام دهد.
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه آب (Water Mist)
تبدیل آب به اسپری آب و دانه‌های بسیار ریز که شبیه به پودر می‌ماند روشی برای اطفاء حریق است. سیستم مه آب با ایجاد غباری از آب را شکل می‌دهد که می‌تواند فضا را خنک کرده و آتش را مهار کند. این روش می‌تواند به سرعت وارد عمل شود و در نتیجه از بروز حادثه آتش سوزی عظیم جلوگیری کند.
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک ورتکس (Vortex)
این سیستم از ترکیب آب و نیتروژن برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کند. به این شکل که فشار نیترژن آب را ذرات بسیار ریز به شکل پودر تبدیل می‌کند. در ادامه این ذرات ریز آب با گاز نیتروژن ترکیب می‌شود و از نازل‌ها خارج می‌شوند. در این سیستم آب و گاز به طور مشترک حریق را اطفاء می‌کنند به این شکل که ذرات آب آتش را خنک می‌کنند و نیتروژن اکسیژن موجود را کاهش می‌دهد تا آتش خاموش شود. این سیستم به طور کامل اتوماتیک است.
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی هالون (Halon)
در این نوع تجهیزات اعلام و اطفاء حریق از انواع مختلف گازها برای خاموش کردن آتش استفاده می‌شود. از این نوع سیستم اتوماتیک به طور معمول در دیتاسنترها استفاده می‌شود. از گازهایی که در این نوع سیستم استفاده می‌شوند می‌تواند به Fm 200، Co2، IG، Novec1230 اشاره کرد
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی اسپرینکلر (Sprinkler)
این نوع سیستم اطفاء حریق از آب پاشی برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کند. در این نوع سیستم نیاز به لوله کشی در سقف و دیوارهای برای آب پاشی نیاز داریم. به طور عموم از این سیستم اتوماتیک اطفاء حریق در پارکینگ، مخازن نگهداری سوخت، انبار، هتل و … استفاده می‌شود. برای پیاده سازی این سیستم بر روی دیوار و سقف نیاز به شبکه سازی است.
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری یا ذرات معلق آیروسل (Aerosol)
این سیستم بر اساس گاز و پودر می‌تواند آتش را مهار کند. بعد از این‌که سنسورها دود را شناسایی کردند، کپسول‌های این سیستم شروع به کار می‌کنند و ذرات ریزی را به شکل مه جامد که دارای قطری کمتر از 10 میکرومتر هستند را بر روی آتش می‌ریزد. به این شکل آتش در سریع‌ترین زمان ممکن مهار می‌شود.
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم (Foam)
نصب سیستم اعلام و اطفاء حریق در این سیستم اتوماتیک نیاز به شبکه سازی دارد. سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم آب و فوم را با یکدیگر ترکیب می‌کند و آن‌ها را از لوله‌های نازل بر روی آتش می‌ریزد. این ترکیب با قرار گرفتن بر روی سطح آتش مانع از رسیدن هوا به آن می‌شود و به این شکل موجب خاموش شدن آن می‌شود.
اجزای سیستم اعلام حریق را نام ببرید
اجزاء و لوازم اعلام و اطفاء حریق دارای 5 بخش است که در ادامه به طور کامل آن‌ها را توضیح می‌دهیم.
۱. دتکتورها
دکتورها را بر اساس عامل تشخیص حریق به چند دسته تقسیم می‌کنند.
- دتکتورهای دود
- دتکتورهای حرارت
- دتکتورهای حرارت
- دکتورهای حرارت
- دکتورهای بیم
- دتکتورهای مکشی
در هر دتکتور سنسور تشخیص دود متفاوت است که برای اطلاع از نحوه عمل‌کرد آن باید به دیتاشیت تجهیزات مربوطه مراجه کرد.
۲. شستی های اعلام حریق
کار شستی عمل کرد به شکل یک کلید است. این کلیدها به صورت دستی عمل می‌کنند. شخصی که متوجه حریق شده باشد می‌تواند با زدن این شستی سیستم اطفاء حریق را فعال کند تا مدار مربوطه فعال شود.
۳. آژیر اعلام حریق
در سیستم اعلام و اطفاء حریق استفاده از آژیرها ، زنگ‌ها و بوق‌ها برای اعلام وقوع حادثه استفاده می‌کنند. یک روش دیگر پخش صدای ضبط شده از بلندگوها است. خمچنین نوع دیگری از اعلام خطر وجود دارد که به صورت اختصاصی برای اطلاع رسانی به مسئولان بخش‌های مختلف مسکونی و صنعتی فرستاده می‌شود تا آ‌ها از طریق تابلوی مرکزی بتوانند از اوضاع با خبر شوند.
۴. چراغ ها
یکی از چراغ‌هایی که وظیفه ان نشان دادن محل دقیق آتش سوزی است چراغ ریموت است که در بخش‌های مختلف ساختمان به کار می‌رود. این چراغ چشمک زن سبز محل دقیق آتش سوزی را نشان می‌دهد. اما چراغ‌های دیگر هم هستند که به فلاشر معروف هستند. این چراغ‌ها در زمان آتش سوزی به طور هماهنگ با آلارم خاموش و روشن می‌شوند. رنگ این چراغ‌ها به طور عموم قرمز است.
۵. جداکننده اتصال کوتاه
جدا کننده‌ها می‌توانند سیستم مرکزی را به صورت موقتی قطع کنند. به عنوان مثال اگر بخشی از سیستم اعلام حریق در یک طبقه دچار مشکل شود، امکان قطع و پس از آن می‌توان مشکل را رفع کرد.
۶. تابلوی کنترل مرکزی
به طور کلی این بخش وظیفه مدیریت کل سیستم را دارد. این بخش در اصل مغز سیستم و است و روی همه بخش‌ها کنترل دارد.
سایر تجهیزات اجزای سیستم اعلام حریق
- انواع مبدل‌ها و بردها برای ارتباط بین بخش‌های مختلف
- انواع رله‌ها
- جدا کننده‌های اتصال کوتاه
- تجهیزات ارتباطی
- تجهیزات آزمایش سیستم
- تابلو تکرار کننده
- کابل ها، سیم‌ها، سینی‌ها، جعبه تقسیم‌ها و لوله‌ها برای برقراری ارتباط بین اجزای مختلف سیستم
اجرای سیستم اعلام حریق به چه صورت است؟
نصب سیستم اعلام و اطفاء حریق باید بر اساس آیین نامه مقررات ملی شکل بگیرد. در کنار این باید یکی از استاندارهای NFPA و BS را هم در بر بگیرد. باید توجه داشت که به طور هم زمان نمی‌توان هر دو استاندارد با هم داشت.
رسپیراتور‌ها و تجهیزات حفاظت تنفسی چیست؟
تجهیراتی هستند که از ورود مواد و آلودگی‌های درون هوا جلوگیری می‌کنند. این وسایل بخش‌هایی روی صورت مانند دهان و بینی را می‌پوشانند. در شرایط آتش سوزی برای جلوگیری از ورود دود به مجرای تنفسی از این قبیل تجهیزات استفاده می‌شود.
سخن آخر
همیشه در مکان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی تجهیزات امداد و نجات را با خود به همراه داشته باشید تا در مواقع حساس از آن‌ها استفاده کنید. در بخش‌های صنعتی و تجاری بهتر است که از تجهیزات ایستگاه آتش نشانی بهره ببرید تا بهتر بتوانید کار اطفاء حریق را انجام دهید.
پاسخ به دیدگاه
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.